سرور چیست؟

در پاسخ به این سؤال که سرور چیست؟ باید بگوییم سرور به کامپیوتری در شبکه اطلاق می‌شود که نقش سرویس‌دهنده و خدمات رسان داشته باشد. در شبکه گسترده‌ای مانند اینترنت، تعداد زیادی سرور به کامپیوترهای دیگر خدمات ارائه می‌دهند. آشنایی با سرور برای سرویس‌دهی نیازمند یک نرم‌افزار مخصوص هستند که به نام نرم‌افزار سرور شناخته می‌شود. سرور ، کامپیوتری است که بی وقفه مشغول ارائه سرویس است و هیچ‌گاه خاموش نمی‌شود و تمامی کامپیوترهای موجود در شبکه، با اجرای فرامین سرور قادرند نیازهای خود را در بستر شبکه تأمین کنند. به این کامپیوترهایی که از خدمات سرور استفاده می‌کنند، کلاینت (client) گفته می‌شود.

تفاوت کامپیوتر شخصی و سرور چیست؟

سرورها کامپیوترهایی همواره روشن و در حال کار هستند، بنابراین می‌بایست بسیار پر قدرت باشند. از این‌رو در سرورها از قطعات سخت‌افزاری که بتوانند بالاترین میزان پردازش و عملکرد را ارائه دهند استفاده می‌شود. پردازنده‌هایی قدرتمند که از چندین هسته فیزیکی و مجازی برخوردارند، هارددیسک چندترابایتی و نیز میزان بالای RAM قطعات تشکیل‌دهنده سرورها هستند. وقتی انتظار این سطح از قدرت و عملکرد را از سرور داریم بنابراین می‌بایست محل مناسبی را برای نگهداری از آن در نظر داشته باشیم. فضایی که به سرور اجازه عملکرد 24ساعته و بدون خاموشی بدهد.

معرفی مرکز داده (Data Center)

هدف از راه‌اندازی مراکزی به نام مرکزداده در تمام دنیا، محلی برای استقرار سرورهاست. در این مراکز سرورها می‌توانند بدون وقفه فعالیت کنند و کیفیت لازم برای شبکه، پشتیبانی از قطعات و نرم‌افزارهای لازم را ارائه دهند. مرکزداده، مجموعه‌ای از سرویس‌دهنده‌ها و سرورها و تجهیزات الکترونیکی دیگر هستند که همراه با زیرساخت‌های ارتباطی و امنیتی امکان ارائه، نگهداری و نیز پشتیبانی از سرویس‌های تحت شبکه را فراهم می‌سازند.

بخش‌های ساختمان دیتاسنتر:

• اتاق سرور
• ژنراتورها
• انبار سخت‌افزار
• اتاق مدیریت شبکه
• تأسیسات خنک‌کننده
• اتاق کنترل و …
  البته این بخش‌ها با توجه به نیازها و امکاناتی که در نظر گرفته شده است و براساس زیرساخت و طراحی انجام شده، در مراکزداده با هم تفاوت دارند.

مشخصات سرور

به طور کلی می‌توان ویژگی‌های زیر را برای سرورها برشمرد:

• تأمین امنیت در سطح بالا
• قدرت بالای پردازش و سرعت بالای محاسبات
• عملکرد با سرعت بسیار بالا
• امکان ارتقا و یا افزایش تعداد سخت‌افزار سرور
• اتصال 24ساعته و بدون وقفه به اینترنت
• منحصر بودن منابع سخت‌افزاری
• پشتیبانی از قابلیت RAID نرم‌افزاری و سخت‌افزاری روی سرور

تنظیمات سرور

برای این‌که سرور بتواند به عنوان یک کامپیوتر قدرتمند و بدون خاموشی بهترین عملکرد خود را ارائه دهد لازم است تنظیمات و نگهداری سخت‌افزاری و نرم‌افزاری آن به بهترین شکل انجام شود. این‌که یک کاربر چگونه با سرور ارتباط برقرار کند و تا چه میزان به منابع سرور دسترسی داشته باشد کاملاً با تنظیمات سرور مرتبط است.

شیوه‌های تنظیم سرور

1. یک راه ساده برای تنظیم سرو، قرار دادن تمام منابع سخت‌افزاری و نرم‌افزاری و دیتابیس آن در یک محیط است. این روش سریع است و ارتباط کاربر با سرور به شکل مستقیم برقرار می‌شود. مشکل این روش این است که در این نوع تنظیم، عیب‌یابی مشکل است.
2. در روش بعدی می‌توان دیتابیس را از اینترنت جدا کرد و یک برنامه سرور، برقراری ارتباط کاربر با آن را امکان‌پذیر می‌سازد. این روش منجر به بالا رفتن امنیت و محافظت از پایگاه داده می‌شود. این روش نیز عیبی دارد و آن ایجاد عملکرد ضعیف در مواقعی است که ارتباط بین سرور پایگاه داده و سرور برنامه به علت نبود پهنای باند مناسب، برقرار نشود.
3. در روش بعدی می‌توان از لودبالانسر (load balancer) استفاده کرد. استفاده از این روش در مواقعی که قصد ارائه چند برنامه روی یک دامنه را دارید، پیشنهاد می‌شود. ایراد این روش نیز این است که اگر لودبالانسر به عنوان رابط بین کاربر و محیط اصلی سرور به درستی عمل نکند، می‌تواند در عملکرد برنامه و ارائه سرویس اختلال ایجاد نماید.
4. یکی دیگر از روش‌ها، تکثیر پایگاه داده است که به لحاظ ساختاری به روش قبلی شبیه است اما در این روش به ازای هر سرور، تکثیر یک دیتابیس قابل خواندن انجام می‌شود. سرور Master وظیفه به‌روزسانی دیتابیس یعنی نوشتن را برعهده دارد و بقیه سرورها می‌توانند بخوانند. بنابراین چنانچه مشکلی در عملکرد سرور Master رخ دهد، آپدیت دیتابیس با تأخیر صورت می‌گیرد.

انواع سرور

برای سرورها دسته‌بندی‌های متفاوتی تعریف شده است که از جمله آن می‌توان موارد زیر را نام برد:
• دسته‌بندی انواع سرور بر اساس تخصیص منابع
• دسته‌بندی انواع سرور براساس کاربرد

انواع سرور بر اساس تخصیص منابع

سرورها از نظر تخصیص منابع با هم تفاوت‌هایی دارند که بر این اساس می‌توان آن‌ها را در 3 دسته زیر جای داد:

• سرور اشتراکی : سرور اشتراکی همان‌طور که از نام آن مشخص است دارای منابعی است که بر اساس تعریف ادمین سرور بین تمام کاربران که از شاتراک فضای سرور استفاده می‌کنند، به اشتراک گذاشته می‌شود. منابعی مانند پردازنده، پهنای باند، فضای ذخیره‌سازی و … . تعدادی وب‌سایت، دامنه ای‌میل یا پایگاه داده در این سرور‌ها که به درخواست‌های فراوان کاربران در لحظه پاسخ می‌دهند، البته بر اساس نوع کاربرد آن‌ها تعریف شده است.
• سرور اختصاصی: برای سازمان‌های بزرگ و وب‌سایت‌هایی که بسیار پربازدید هستند مانند فروشگاه‌های اینترنتی و آنلاین، به منابع بسیار بیش‌تر از یک ماشین مجازی نیاز داریم. میزبانی از کاربرانی که از این سرورها، سرویس می‌گیرند در منابع سخت‌افزاری سرور مانند پردازنده، RAM، فضای ذخیره‌‌سازی و پهنای باند سرور به صورت کاملاً اختصاصی صورت می‌گیرد. که در ایران سرورهای اختصاصی در دو دسته سرورهای اختصاصی ایران و سرور اختصاصی خارج از کشور جای می‌گیرند. تفاوت این دو دسته‌بندی به موقعیت جغرافیایی آن‌ها و دیتاسنتری که میزبانی می‌شوند، برمی‌گردد.
• سرور مجازی (VDS:Virtual Dedicated Server): VDS در واقع قسمتی از یک سرور اختصاصی اما مجازی محسوب می‌شود برهمین اساس معمولاً به آن‌ها سرور نیمه اختصاصی هم می‌گویند. در این سرور، نرم‌افزار مجازی‌سازی یک سرور کاملاً اختصاصی را به چند سرور تقسیم می‌کند و به‌این‌ترتیب یک بستر قدرتمند و ایمن فراهم می‌کند. هرکدام از این VDSها به طور مجزا به فضای ذخیره‌سازی و بستر انتقال داده تبدیل می‌شوند و منابعی که به سرور فیزیکی تعلق دارد مانند رم و سی‌پی‌یو در این سرور به طور اختصاصی کنار گذاشته می‌شود. هر سرور مجازی در VDS، می تواند به عنوان یک سیستم مستقل و مجرا عمل کند و ریبوت شدن آن امکان‌پذیر است. هزینه بالاو نیز مدیریت دشوار سرورهای اختصاصی، و در هنگامی که بین هدف خود و سرویس اشتراکی عدم تناسب می‌بینید، انتخاب سرور مجازی یک گزینه ایده‌آل است که می‌تواند به کاربران وب‌سایت‌هایی با ترافیک بالا و نیازمند کارایی بالاتر کمک کند. به کمک این سرویس، کیفیت و سرعت بالاتری ارائه می‌شود. وجود هارد و رم اختصاصی در VDS، امنیت کاربران را در سطح بسیار بالایی تأمین می‌کند و ر صورت بروز مشکل برای یک سرور، دیگری به کار خود ادامه می‌دهد.
  

  سرور مجازی خصوصی و سرور ابری

  علاوه بر VDS، سرور مجازی دیگری نیز وجود دارد که به آن سرور مجازی خصوصی (VPS:Virtual Private Server) گفته می‌شود. در این سرور، چند سرور مجازی روی یک سرور فیزیکی قرار می‌گیرند و امکان پیکره‌‌بندی و سفارشی‌سازی قسمت‌های موردنظر وجود دارد. VPS به کمک یک مجازی‌ساز تحت سرور ایجاد می‌شود که یک سرور اختصاصی را به قسمت‌های مختلفی تقسیم می‌کند و سفارشی‌سازی هرکدام از این قسمت‌ها مطابق با نیاز مشتری انجام می‌شود. VDS برای سایت‌هایی با ترافیک بالا مانند سایت‌های تجاری گزینه مناسبی است و در واقع از تمامی مشخصات VPS برخوردار است با این فرق که در VDS یک نسخه مجزا از هسته نیز به‌منظور کاربرد شخصی فراهم شده است که می‌تواند توسط کاربر ویرایش شود.
  سرور ابری (Cloud Server) نیز یکی از انواع سرور مجازی اختصاصی است که ایجاد و مدیریت آن در زیرساخت رایانش ابری شکل می‌گیرد. در این حالت تعداد بی‌شماری از دستگاه‌ها در قالب یک سیستم عمل می‌کنند . سرورهای ابری از مزایای زیر برخوردارند:

• قابلیت اطمینان بالا
• مقیاس‌‌پذیری بالا
• هزینه پایین‌تر
• عاری از مشکلات مرتبط با سخت‌افزار
• ارائه خدمات با سرعت بسیار بالا
• به‌روزرسانی ساده و سریع

انواع سرور براساس کاربرد

سرورها با توجه به استفاده‌ای که از آن‌ها می‌شوند و هدف موردنظر، انواع مختلفی را در برمی‌گیرند. در ادام با بعضی از پرکاربردترین آن‌ها آشنا می‌شویم.

• Web Server (وب‌‌سرور): این سرورها با ذخیره‌سازی داده‌های یک سایت و ارسال آن به براوزرهای کاربران در تمام شبکه وب وظیفه میزبانی سایت‌ها را به انجام می‌رسانند. کامپیوتری که وظیفه پاسخ‌گویی به درخواست‌های صفحات یا فایل‌های HTML‌را انجام می‌دهد، وب سرور است. و به برنامه‌ای که در مقابل محتوای وب پاسخ‌گوست، کاربر گفته می‌شود. مرورگر وب را می‌توانیم به عنوان مثالی برای کاربر در نظر بگیریم که از وب‌سرور، درخواست فایل‌های HTML را دارد.
• File Server (فایل‌سرور): برای دسترسی کامپیوترهای موجود در یک شبکه به فایل‌ها، یک کامپیوتر می‌بایست مسئول مدیریت فایل‌ها را بر عهده داشته باشد، به این کامپیوتر فایل‌سرور گفته می‌شود که از اساسی‌ترین سرورها محسوب می‌شوند.
• Mail Server (میل‌سرور):  این سرور، وظیفه ارسال ایمیل به کاربران را برعهده دارد. کارهای مرتبط با ایمیل از طریق Web Mail یا سرویس‌های ایمیل توسط این سرور مدیریت می‌شوند. به کمک این برنامه دریافت ایمیل از کاربران و فرستنده‌ها و ارسال ایمیل‌های خروجی صورت می‌گیرد.
• Proxy Server (پروکسی‌سرور): این سرور نقش یک واسطه را بین سرور اصلی و کلاینت ایفا می‌کند. اطلاعات توسط این سرور بعد از این‌که مورد بررسی قرار گرفت، به سرور اصلی منتقل می‌شود و در نتیجه عملکردی مشابه VPN شخصی دارد.
• Security Server (سرور امنیتی): این سرور شبکه‌ای متشکل از اجزای امنیتی است که به‌منظور کنترل فایل‌ها مجوز لازم را ارائه می‌دهد. صدور مجوز براساس آیتم‌های امنیتی از قبل تعریف شده صادر می‌شود.
• Application Server (اپلیکیشن‌‌سرور): این سرور به اپلیکیشن‌ها در شبکه سرویس می‌دهد. طراحی این سرور با هدف ارائه سرویس به برنامه‌های تحت وب صورت گرفته است و ممکن است نرم‌افزاری یا سخت‌افزاری باشد. از این سرور فقط در انتقال دیتای درخواستی به کلاینت‌ها استفاده می‌شود.
• DNS: سرور سیستم نام دامنه (Domain name system) در زیرساخت DNS یک قسمت اساسی و مهم محسوب می‌شود. به DNS Server، Name Server نیز گفته می‌شود. عملکرد این سرور این است که ذخیره‌سازی آدرس IP را همراه با هاست آن‌ها انجام می‌دهد و به‌این ترتیب نیاز کاربران را برای دسترسی به وب‌سایت و دیگر سیستم‌های شبکه‌ای رفع می‌کند.
• Communication Server (سرور ارتباطی): هدف از استفاده از این سرور، ارائه سرویس‌های ارتباطی است. اتصال بین سرور و هر کامپیوتر که end point در نظر گرفته می‌شود، برقرار می‌شود و به‌این ترتیب امکان ارتباط بین یک  end point و end point مقابل آن فراهم می‌شود . سرویس‌های امنیتی، میزان دسترسی و ارتباط end pointها را کنترل می‌کنند.
• Database Server (سرور پایگاه داده): این سرور با هدف ذخیره، بازیابی و نیز مدیریت داده‌ها راه‌اندازی و اجرا می‌شود. به کمک این سرور دیتابیس در اختیار کلاینت‌ها و سیستم‌های تحت شبکه قرار می‌گیرد. این سرور وظایفی مانند ارائه امکان دسترسی هم‌زمان از سوی کاربرها، مدیریت آپدیت داده‌ها و نیز ضمانت تأمین امنیت داده‌ها را بر عهده دارد.
• Computing Server (سرور محاسباتی): وقتی در انجام یک فرایند یا کاربری ویژه، پردازنده‌های یک کامپیوتر ناتوان باشد، می‌توان این کامپیوتر را به سرور محاسباتی متصل کرد تا پردازنده‌های سرور نیز به کمک بیایند. بنابراین هدف از سرور محاسباتی، انجام پردازش و محاسبه است.

انتخاب سرور مناسب

هنگامی که می‌خواهید سرور مناسب را انتخاب کنید، به نکات زیر توجه داشته باشید:
به اهمیت کانفیگ سخت‌افزاری، زیرساخت شبکه و اینترنت پرقدرت، ویژگی‌های امنیتی واقف باشید. کاربرد سرور را مشخص کنید و با توجه به نیازی که دارید، اقدام کنید. برای اطمینان از هزینه‌ای که می‌بایست بابت خرید سرور پرداخت کنید، ارزیابی ویژگی‌های خاص سرور موردنظر را از قلم نیندازید تا مطمئن شوید که سرور انتخابی شما کاملاً ایده‌آل و پاسخگوی نیازهای شماست. همان‌طور که گفته شد روش‌های تنظیم سرور هرکدام معایب و مزایای خود را دارند و در پاسخ به این سؤال که از کدام شیوه برای تنظیم سرور استفاده کنید؟ باید گفت: که از متخصصان و کارشناسان فنی در این زمینه کمک بگیرید تا راهنمایی‌های لازم را با توجه به شرایط و نیازهای کسب و کاری شما، برای انتخاب بهترین روش و سازگارترین تنظیم به شما ارائه دهند. روی کمک کارشناسان مجرب و آموزش‌دیده ساپراصنعت می‌توانید حساب کنید.